Diyot nedir? Çeşitleri ve kullanım alanları nelerdir?
Diyotlar, elektronik alanında kullanılan en temel devre elemanlarıdır. En basit anlatımla; bir yönde akım geçiren, ters yönde akım geçirmeyen devre elemanlardır.
Diyotlar, farklı özellikleri sebebiyle farklı elektronik sistemlerde değişik fonksiyonları yerine getirmekle görevlidirler.
Diyotlar yarı iletken malzemelerden yapılmış elektronik bileşenlerdir. Genellikle silikon veya germanyum gibi yarı iletken malzemeler kullanılır. Bu malzemeler, elektrik iletkenliği açısından metallerden ve yalıtkan malzemelerden farklı özellikler gösterirler.
Diyotların temel yapısı, bir n-tipi ve p-tipi yarı iletken malzemelerin birleşiminden oluşur. Bu birleşim noktasına p-n birleşim denir ve diyotun çalışma prensibi burada yatmaktadır.
Fiziksel büyüklükleri ve şekilleri bakımından diyotlar, farklı standartlarda üretilirler:
Radyal diyotlar: Silindirik şekilli olan bu diyotlar, iki tel bacağa sahiptirler ve lehimlenerek devre kartına bağlanırlar.
SMD (Surface Mount Device) diyotlar: Yüzey montajlı diyotlar, daha küçük boyutlarda ve kart üzerindeki yüzeylere doğrudan yerleştirilirler. Bu diyotların bacakları yoktur, yerine küçük lehim yüzeyleri vardır.
DO-35 diyotlar: Genellikle sinyal diyotu olarak kullanılırlar ve silindirik bir şekle sahiptirler. İki bacakları vardır ve radyal diyotlar gibi lehimlenerek bağlanırlar.
DO-41 diyotlar: Silindirik şekilde olan ve radyal diyotlarla benzer boyutlarda olan bu diyotlar, özellikle güç diyotu olarak kullanılırlar.
TO-220 diyotlar: Transistörlerin kullanımında sıkça tercih edilen bu diyotlar, yüksek güç uygulamaları için tasarlanmıştır. 3 bacaklı bir yapıya sahiptirler ve soğutucuya vidalanarak monte edilirler.
SOT-23 diyotlar: Yüzey montajlı küçük boyutlu diyotlardır ve özellikle mobil cihazlarda ve diğer küçük cihazlarda kullanılırlar.
En yaygın türler olan bazı diyot çeşitleri:
Zener diyotlar: Belirli bir gerilimi aştığında ters yönde ani bir gerilim düşüşüne izin veren özel bir diyottur. Gerilim regülasyonu ve voltaj sabitleme devrelerinde kullanılırlar. Örneğin, bir güç kaynağı devresinde, Zener diyotu, voltajın belli bir değeri aştığında, aşırı gerilimi kesmek için kullanılır. Zener diyot ile ilgili bir uygulamayı sitemizde yayınlamıştık: İlgili link: How to make a voltmeter? - Electronics World News (milivolt.news)
LED (Light Emitting Diode) diyotlar: Elektrik enerjisini ışığa dönüştüren diyotlardır. Aydınlatma, gösterge panelleri, ekranlar ve sinyalizasyon amaçları için yaygın olarak kullanılırlar.
Silikon diyotlar: Standart bir diyottur ve en yaygın olarak kullanılan diyot çeşididir. Uçları arasındaki gerilim yönünde akım geçirirken, ters yönde akım geçmesine izin vermezler.
Schottky diyotlar: Metal ve yarı iletken malzemelerin birleşiminden yapılan diyotlardır. Düşük gerilim düşümüne sahip oldukları için hızlı anahtarlama uygulamaları için idealdirler. Örneğin, yüksek hızlı bilgisayar belleklerinde ve güç kaynaklarında kullanılırlar.
Diyak diyotlar: İki yönde de akım geçmesine izin veren özel bir diyot türüdür. Voltaj kontrol devrelerinde kullanılır.
Varikap diyotları: Kapasitans değerlerinin uygulanan gerilime bağlı olarak değiştiği diyot türüdür. Sinyal frekansı modülasyonu (FM), televizyon ve radyo yayını gibi uygulamalarda kullanılırlar.
Özel kod isimlerine göre bazı diyot örnekleri ise aşağıda:
Zener diyotları: 1N4728A, BZX55C9V1, 1N5339B
LED (Light Emitting Diode) diyotları: 5mm mavi LED, kırmızı ışıklı LED, yeşil ışıklı LED
Silikon diyotlar: 1N4148, 1N4001, 1N5408
Schottky diyotları: BAT54, 1N5711, SB5100
Diyak diyotları: DB3, BZY97C, 2N5060
Varikap diyotları: BB112, BB209, BB329
